Po wyborze odpowiedniego stanowiska i starannej uprawie gleby nadchodzi czas na wybór odmiany do uprawy. Jest to bardzo ważna decyzja, która już na starcie w przeszło 20% decyduje o wysokości plonowania kukurydzy. Błędy popełnione na tym etapie mogą zaważyć o opłacalności całej uprawy. Pierwszym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę jest kierunek użytkowania kukurydzy. Na nieco inne cechy użytkowe zwraca się uwagę przy wyborze odmiany do uprawy na ziarno, a na inne przy odmianach przeznaczonych do zbioru na kiszonkę lub biogaz. W tym drugim przypadku, oprócz wysokiego plonu ziarna, ważna jest również wysoka produkcja biomasy. Jedną z bardziej pożądanych cech odmian ziarnowych jest szybki zrzut wody w końcowej fazie dojrzewania, czyli silny efekt „Dry-Down”. Natomiast w przypadku odmian zbieranych na biomasę ważny jest efekt „Stay-Green”, czyli zdolność do utrzymania „zieloności” roślin, co wydłuża okres przydatności odmiany do zbioru przy zachowaniu optymalnych parametrów jakościowych masy kiszonkowej. Różnic oczywiście jest więcej.
Następnie należy odpowiednio dostosować wczesność odmian do regionu geograficznego, w którym kukurydza będzie uprawiana. Na północy Polski, z racji na krótszy okres wegetacji i niższe temperatury, nie można uprawiać tak późnych odmian jak na południu. Potencjał plonowania kukurydzy na ziarno w dużej mierze zależy od jej wczesności – późniejsze odmiany plonują wyżej niż wcześniejsze. Jednakże uprawa zbyt późnych odmian w rejonach chłodniejszych niesie ze sobą ryzyko problemów z osiągnięciem dojrzałości do zbioru, czyli gorzej wypełnionych ziaren o mniejszej masie tysiąca ziaren i wysokiej wilgotności.
Kolejną kwestią jest odpowiedni dobór odmian do rodzaju gleby, na której będą one uprawiane. Nie każda odmiana sprawdzi się równie dobrze na słabszych i mniej zasobnych w wodę i składniki pokarmowe stanowiskach co na lepszych, o wyższej kulturze i wysokim potencjale plonowania. Jednym z nielicznych przykładów takich odmian jest średniowczesny mieszaniec na ziarno DKC3595 (FAO 240-250). Jest on polecany do uprawy na wszystkich typach gleb, od najsłabszych do najlepszych. Charakteryzuje bardzo wysokim i wyjątkowo stabilnym poziomem plonowania. Posiada silny wigor początkowy, dobrą tolerancję na wyleganie oraz bardzo dobry efekt „Dry-Down”. Cechą wyróżniającą tę odmianę jest również podwyższona tolerancja na stresowe warunki uprawowe, szczególnie na wysokie temperatury i okresowe niedobory wody w glebie.
Pozostałe cechy, które należy wziąć pod uwagę to między innymi: wigor wiosenny, tolerancję na niskie temperatury, tolerancję na wyleganie oraz zdrowotność.
Oprócz samej odmiany bardzo ważne są też warunki samego przeprowadzenia siewu nasion. Kukurydza jest rośliną ciepłolubną i źle reaguje na niskie temperatury. Najbardziej optymalnym terminem siewu kukurydzy jest moment, gdy temperatura gleby na głębokości siewu nasion wynosi minimum 8°C. Odmiany o ziarnie typu flint wyróżniają się dosyć silnym wigorem początkowym i nieco lepszą tolerancją na chłody, więc można je wysiewać nieco wcześniej (min. temp. gleby 8-9°C), natomiast odmiany o ziarnie typu dent posiadają wyższe wymagania termiczne i wolniejsze tempo wzrostu początkowego, a optymalna temperatury gleby w czasie siewu w ich przypadku wynosi 10-12°C. W pierwszej kolejności wysiewa się odmiany przeznaczone do zbioru na ziarno, a kukurydzę przeznaczoną do zbioru na biomasę wysiewa się nieco później. Wynika to z faktu, iż opóźnienie terminu siewu, czyli przesunięcie okresu wegetacji kukurydzy w stronę wydłużającego się dnia, stymuluje rośliny kukurydzy do wytworzenia większej masy wegetatywnej kosztem opóźnienia rozwoju generatywnego, czyli dojrzewania ziarna, co przyczynia się do ilościowego i jakościowego obniżenia plonu ziarna (mniejsza masa tysiąca ziaren i niższa zawartość skrobi w ziarnach). W miarę możliwości siewy powinno się rozpoczynać od odmian o wysokiej masie tysiąca nasion i dopiero po tym wysiewać odmiany o mniejszym rozmiarze nasion, gdy warunki termiczne będą korzystniejsze.
Odpowiednie przygotowanie do siewu nasion jest jednym z najważniejszych elementów technologii uprawy kukurydzy.
Marcin Liszewski
